پرخاشگری در نوجوانان
پرخاشگری در نوجوانان یادآور این خاطرات است: من دو کلوم نمی تونم با این بچه صحبت کنم. اینقدر که بداخلاق شده. هر چی می‌گم، می‌پره روی کله‌ام! اصلا ادب و احترام سرش نمی‌شه. همه‌اش صداش رو برای من می‌بره بالا!
بسیاری از والدین دوران نوجوانی فرزند خود را دورانی سخت توصیف و بحرانی توصیف می‌کنند! آن‌ها می‌گویند ارتباط‌گیری با فرزندشان در روزهای نوجوانی سخت می‌شود. دنیای همدیگر را درک نمی‌کنند و هر حرفی به دعوا منجر می‌شود! درک می‌کنم که ممکن است فرزند شما، بی‌ادب، بسیار بداخلاق و پیش‌بینی‌ناپذیر شده باشد. اما شیوۀ برخورد والدین با نوجوانان پرخاشگر، می‌تواند سال‌های نوجوانی را بسیار دشوارتر کند.
برای آموزش شیوۀ برخورد با پرخاشگری در نوجوانان و نوجوانان عصبی، ابتدا ریشۀ موضوع یعنی پرخاشگری و عصبانیت را تعریف می‌کنیم. بعد به ارائۀ راهکارهای مؤثر رفتار با نوجوانان سرکش و پرخاشگر می‌پردازیم.
عصبانیت و پرخاشگری نوجوانان
به شکل کلی، عصبانیت نوعی مخالفت است. پرخاشگری و رفتار تهاجمی نوجوانان هم می‌تواند نماد مخالفت با والدین باشد. خشم هیجانی عادی در میان نوجوانان است. عصبانیت یکی از احساسات طبیعی به شمار می‌رود و همیشه نشانه اختلال نیست. نوجوانان ممکن است در اثر عواملی همچون استرس و شرایط جسمی و هورمون‌های بدن نشانه‌های خشم را در خود بروز دهند. خشم می تواند احساسی ثانویه در نوجوان باشد که احساسات اساسی دیگر مانند ترس و شرم را پوشش می‌دهد. یا حرفهای نگفته‌ای که در نهایت با آتش خشم فوران می‌کند! شاید هم نوجوان در اثر نادیده‌گرفته‌شدن برخی نیازهایش دچار خشم شده باشد!
رفتار پرخاشگرانه در نوجوانان، بسیار فراتر از رفتارهای بی‌ادبانه معمولی است. برخی نوجوانان به دلیل مشکلات عصبی جدی، به‌شدت عصبی می‌شوند و نافرمانی می‌کنند. این نوجوانان ممکن است نافرمان باشند. نوجوانان عصبانی در حقیقت برای مقابله با احساسات قوی خود به دنبال راهی می گردند. بنابراین ممکن است این رفتارها را از آن‌ها شاهد باشید: خشونت، آسیب‌رساندن به خود، رفتارهای خطرناک و فعالیت‌های غیرقانونی! در مجموع، ممکن است نوجوان در پاسخ به عوامل استرس‌زای خارجی یا یک اختلال روانی درمان‌نشده یا تشخیص‌داده‌نشده، با عصبانیت ظاهر شود.
همچنین بخوانید: فحاشی در کودکان و راه‌های مدیریت آن
در ادامه، دلایل متداول سرپیچی نوجوان و سرکشی غیرعادی را بررسی می‌کنیم:
دلایل پرخاش شدید در نوجوانان
عوامل زیادی می‌توانند در ایجاد عصبانیت در نوجوانان نقش داشته باشند. آشنایی با احساسات مختلف و شیوۀ مدیریت آن‌ها هم نیاز به آموزش دارد. خشم هم یکی از این احساسات است. همۀ نوجوانان مانند هم با هیجانات خود برخورد نمی‌کنند. برخی از نوجوانان برای بهبود مهارت مدیریت ارتباط و شناخت خود به کمک و آموزش نیاز دارند. برخی نیز به دلیل مشکل زمینه‌ای، خشم شدید را تجربه می‌کنند.
این دلایل را می توانیم زمینه‌ای برای بروز پرخاشگری در نوجوانان بدانیم:
- عزت نفس و اعتماد به نفس پایین
- طلاق و اختلافات خانوادگی
- تغییرات هورمونی
- خشونت خانوادگی
- آزاردیدن در محیط مدرسه یا خانواده
- رویداد آسیب‌زا مانند مرگ یکی از عزیزان
- رسانه‌ها و بازی‌های خشونت‌آمیز
- دلایل بیرونی از طرف دوستان و جامعه
- مورد سوءاستفاده قرارگرفتن یا آزار جنسی
- اختلالات روانی مانند افسردگی، دو قطبی، بیش‌فعالی و …
بیشتر بخوانید: علائم استرس در نوجوانان
پیامی به والدین نگران
اگر نگران بروز پرخاشگری و خشم شدید در فرزند خود هستید، نخستین قدم این است که او را درک کنید. مرز بین رفتار عادی و غیرعادی را بدانید و در پی یافتن ریشه‌ها باشید! پرخاشگری خفیف جای نگرانی ندارد و با گذر زمان و رشد نوجوان رفع می‌شود. اما اگر شرایط حاد است، نیاز به راهکار و درمان دارد.
در صورت مشاهدۀ این نشانه‌ها، احتمالا پرخاشگری مرز عادی را رد کرده است:
- خشونت فیزیکی
- تهدید کلامی
- آسیب‌زدن و ظلم به دیگران و حیوانات
- مشاجرۀ بیش از حد با پدر و مادر و خانواده، همسالان و معلمان
- تخریب لوازم شخصی، منزل و عمومی
- آسیب و آزار فیزیکی به خود
اگر پرخاشگری در نوجوانان بیش از یک رفتار عادی باشد، لازم است علاوه بر راهکار مدیریتی درمان حمایتی و حرفهای هم صورت گیرد.
تکنیک های کلیدی مدیریت پرخاشگری در نوجوانان: با نوجوان پرخاشگر چگونه برخورد کنیم؟
درک می‌کنم که برخورد و مدیریت رفتار با نوجوان عصبی و پرخاشگر برای والدین بسیار سخت است. تا آنجا که گاهی بسیار خسته و کلافه می‌شوید. اما راهکارهای کلیدی مدیریتی می‌توانند به بهبود اوضاع و روابط کمک شایانی کنند. به خاطر بسپارید که نوجوان شما در مرحلۀ مهم بلوغ، ثبات عاطفی ندارد. این هم یکی از مراحل زندگی است. در کنار هم به بهترین شکل ممکن از آن عبور کنید.
به نوجوان خود کمک کنید تا ابعاد شخصیتی و هویتی خود را به خوبی بشناسد. از علایق و استعدادهای خود آگاه شود. احساسات خود را به‌درستی درک کند. از همه مهم‌تر، خود را ارزشمند بداند و دوست بدارد.
برای اطلاعات بیشتر بخوانید: بهترین خودت باش
1. نوجوان پرخاشگر خود را بشنوید
فرزند خود را تشویق کنید که مخالفت، ناراحتی و خشم خود را نشان دهد و احساسات خود را نشان دهد. رفتار نوجوانان را همان اول راه توهین به خود تلقی نکنید. اگر نوجوانان بتوانند بدون رفتارهای ناشایست مانند پرخاش شدید احساسات خود را نشان دهند، ارتباط خود را با آنان بیشتر کنید. بدانید فرزندتان چه چیزی دوست دارند و چیزی او را صبانی می‌کند. همین شناخت را از خودتان به نوجوان هم بدهید.
به خاطر داشته باشید خشم زمان گفت و گو نیست. زمانی که در صلح هستید با یکدیگر گفت و گو کنید. فرزند نوجوانتان را تشویق کنید تا بگوید واقعا چه چیزی او را آزار می‌دهد. توجه داشته باشید که باید به شیوۀ فعال به نوجوان گوش کنید و در زبان بدنتان این را نشان دهید.
2. سالم زندگی کنید
ورزش روزانه، تغذیه سالم و خواب مناسب روتین روزانۀ خانواده قرار دهید. سبک سالم زندگی تأثیر فوق‌العاده‌ای روی رفتارهای خوب می‌گذارد. کم‌خوابی عامل استرس، نوسانات خلقی و تحریک‌پذیری است. از طرفی، مشکلات جسمی و روحی هم ایجاد می‌کند. هیچ‌کس نمی‌تواند در شرایط بی‌خوابی تصمیم درستی بگیرد. نمی تواند از حافظۀ خود استفاده کند و دقت و تمرکز هم ندارد.
3. محیط خانه را هم آرام کنید
شما نخستین الگوی زندگی فرزند خود هستید. رفتار شما با همسر، خانواده و همکار چگونه است؟ وقتی در شرایط عصبانیت شدید، واکنش سالم و مناسب نشان می‌دهید، بر نوجوان خود اثر می‌گذارید.
4. رسانه و تکنولوژی را مدیریت کنید
چه بر سر مغزی می‌آید که ساعت‌ها در روز در معرض رسانه‌ها، تکنولوژی، انواع فیلم سریال و جهان بی‌نهایت اخبار باشد؟ این مغز به انبار باروتی تبدیل می‌شود که با یک جرقه به‌شدت آتش می‌گیرد. مطمئن شوید نوجوان شما از فیلم، بازی و موسیقی خشونت‌آمیز استفاده نمی‌کند. ضمن آنکه خود شما هم این مدیریت را روی خود داشته باشید.
توجه کنید که وقتی جایگزین مناسب در برنامۀ زندگی شما نباشد، امر و نهی دائم نکن‌نکن اثری نخواهد داشت!
5. نوجوانان را برای یافتن سرگرمی و علاقه تشویق کنید
روح هر انسانی درست مانند غذا به تفریح و سرگرمی نیاز دارد. سرگرمی به نوجوانان در مدیریت احساسات منفی کمک می‌کند. علاقۀ نوجوان را بیابید و سرگرمی های سالم و جذاب را در برنامۀ زندگی قرار دهید. انواع هنرها، ورزش، آشپزی، یوگا، نقاشی، موسیقی خوب همگی می‌توانند سرگرمی‌هایی جذاب باشند.
همچنین می توانید ساعتی از روز را به سرگرمی خانوادگی اختصاص دهید.
6. عزت نفس را در کنترل پرخاشگری در نوجوانان بسیار مهم بدانید
به رفتارها، توانمندی‌ها و شایستگی‌های فرزندتان تأکید داشته باشید. هرگز با نقاط ضعف نوجوان خود را تحقیر نکنید. نگذارید تا رسانه‌ها و دیگران به نوجوان شما احساس خودکم‌بینی بدهند. به نوجوان خود کمک کنید همواره خود را ارزشمند بداند. عشق خود را به او ابراز و یادآوری کنید. خودتان هم در این زمینه الگو باشید و با توجه افراطی به ظاهر خود و پی گیری عمل‌های زیبایی، نوجوان را در مسیری نیندازید که جسمش را دوست نداشته باشد.
7. از نوجوانان انتظار معقول و منطقی داشته باشید
نوجوانی یعنی رشد و رشد یعنی تغییر و توسعه. مغز نوجوان در اثر هورمون‌های بلوغ مدام در تغییر و توسعه است. احساسات او هر لحظه ممکن است تفاوت کنند. نوجوانان ممکن است هر بار به شیوه‌ای احساسات خود را مدیریت کنند. ما نمی‌گوییم که آن‌ها حق دارند بد رفتار کنند؛ اما نقش هورمون‌ها را نادیده نگیرید.
از نوجوان انتظار رفتار بی‌نقص نداشته باشید. از طرفی انتظارات و توقعات خود را در زمینه درس، ورزش و فعالیت‌ها متناسب با استعداد و توانمندی نوجوان تنظیم کنید.
8. با نوجوان پرخاشگر خود وقت بگذرانید
به نوجوان خود اطمینان دهید که در گفتار و عمل او را دوست دارید. به او اطمینان بدهید که همیشه فرد امن زندگی او خواهید بود. ببینید نوجوان شما چه فعالیت‌هایی را دوست دارد و باهم برای آن زمان بگذارید.
ممکن است نوجوان در ابتدا در برابر شما مقاومت کند؛ اما ناامید نشوید و به تلاش خودتان ادامه دهید.
9. برای رفتارهای ناشایست و پرخاشگری در خانه قانون بگذارید
برای نوجوان خود توضیح دهید که قانون خانه چیست و رفتار شایست و پرخاشگری چه نتیجه‌ها به دنبال خواهد داشتو اگر هر یک از اعضای خانواده پرخاش کنند یا رفتار ناشایست داشته باشند، باید منتظر چه نتیجه‌ای باشند. به نوجوان خود اطمینان دهید که این قوانین برای ایمن نگه‌داشتن او است و همچنان او را بسیار دوست دارید.
در نهایت، همواره می‌توانید از کمک، همفکری و علم روان‌شناسان و مشاوران مجرب بهره بگیرید و مطمئن باشید که مشاور شما با عشق و تعهد در طول مسیر همراه شما خواهد بود.
اگر نیاز به مشاوره و گفت و گو دارید می‌توانید با شمارۀ 09378848960 تماس بگیرید تا مشاوران آرین‌آویژه در کنار شما قرار گیرند.
