همه ما در شرایطی خاص دچار استرس و اضطراب می‌شویم؛ نگرانی ما بیشتر از استرس کودکمان است و تلاش می‌کنیم که دچار استرس و اضطراب نشود. هر چند هیچ وقت اینطور نمی‌شود! ما می‌توانیم آن را کنترل کنیم در ادامه توضیح می‌دهم که اصلاً اضطراب چیست و چه نشانه‌هایی دارد و روش‌های درمان اضطراب را بیان می‌کنیم.
اضطراب چیست؟
واکنشی طبیعی که روح و جسم ما در شرایطی دشوار به آن دچار می‌شود. این حالت برای بچه‌ها هم صدق می‌کند. ناآرامی و آشفتگی و تپش قلب علائمی هستند که در کودکان و بزرگسالان یکسان ایجاد می‌شوند.
انواع اضطراب
اضطراب جدایی
ابتدایی‌ترین اضطراب که وقتی کودک از مادر یا کسی که از آن مراقبت می‌کند جدا شود پیش می‌آید.
ترس از حیوانات
بعضی از کودکان هم هستند که از حیوانات یا حشرات می‌ترسند که بیشتر اوقات تحت تأثیر والدین است. البته حواستان باشد که قرار نیست ترس کودک از مار و امثال آن بریزد!
ترس از تاریکی
تاریکی برای کودک حس ناشناخته‌ای هست که باعث ترس و اضطراب می‌شود و اگر درمان نشود تا بزرگسالی همراهش می‌ماند.
اضطراب طلاق
وقتی والدین از هم جدا می‌شوند شرایط برای کودک سخت می‌شود و حتی امکان دارد پرخاشگر و اختلالات بیشتری نسبت به هم سن و سالانش داشته باشد و اکثر کودکان طلاق افسردگی و عزت نفس پایینی دارند.
اضطراب مدرسه
بسیاری از کودکان وقتی می‌خواهند تازه مدرسه بروند دچار اضطراب می‌شوند که در حقیقت در همان اضطراب جدایی ریشه دارد.
دربارۀ اضطراب کودکان مدرسه‌ای بخوانید.
اضطراب امتحان
این اضطراب هم در ادامه اضطراب مدرسه کودکمان را با مشکلات بسیاری مواجه می‌کند و کودک نمی‌تواند توانایی‌های خود را به خوبی اجرا کند.
نشانه‌های اضطراب در کودک
اگر اضطراب کودک مقطعی است؛ که جای هیچ نگرانی نیست اما اگر بیش از چند ماه طول کشید و زندگی عادی را با اختلال واجه کرد، باید برای درمان آن اقدام کرد.
آرامش ندارد و بی‌قرارند
زود خسته می‌شوند و شاد نیستند
اعتماد به نفس پایینی دارند
مثل بزرگسالان رفتار می‌کنند
خواب‌های آشفته و کابوس می‌بینند
ملاقات با افراد جدید وحشت دارند
درباره سلامتی خود و والدین نگران هستند
عصبی و پرخاشگر هستند
مدام به فکر فرو می‌روند و بی‌حوصله هستند
رفتار‌های وسواسی دارند و بیش از حد منظم هستند
خیلی حساس و وابستگی زیادی به والدین دارند
تمرکز نداشته و در یادگیری هم دچار مشکل می‌شوند
همیشه نگران درس و دوستان خود هستند
دنبال جلب رضایت دیگران هستند
والدین مضطرب، کودکان مضطرب دارند
کودکانی که والدین مضطرب و نگرانی دارند، تحت تأثیر پیام‌های رفتاری و گفتاری آن‌ها قرار می‌گیرند. به شکلی که دنیا را بسیار ناامن و خطرناک می‌بینند. درست شبیه به تصور پدر و مادر مضطرب خود! در این وضعیت کودکِ مضطرب حتی به پدر و مادر خود نیز اعتماد نمی‌کند و نمی‌تواند با آن‌ها رابطه برقرار کند؛ اما اگر پدر و مادر رفتار‌های درست و سنجیده‌ای انجام دهند، برقراری ارتباط با دیگران، برای کودک هم آسان تر می‌شود.
والدین می‌توانند در خانه با روش‌های خیلی ساده با کودکان برای رفع استرس کمک کنند.
راه‌های درمان اضطراب کودکان
از کودک بخواهید درباره احساسات متفاوت خود نقاشی بکشد
با کودک با ابزاری مانند شن یا خمیر بازی یا رنگ انگشتی بازی کنید. بخشی از هیجان و اضطراب کودک بدین شکل تخلیه می‌شود! حتماً شما بزرگترها هم از بازی با چیزهایی مثل اسلایم یا خمیربازی لذت می‌برید و احساس آرامش می کنید! می‌توانید تصاویری بسازید که مناسب با احساس کودک باشد و سپس آن را خراب کنید! بدین ترتیب کودک از طریق بازی یاد می‌گیرد که چگونه به احساسات ناکارآمد و اضطراب غلبه کند!
احساسات متفاوت خود را در موقعیت‌های متفاوت برای کودک خود توضیح دهید
. کودکان مثل شما با انواع احساسات مانند اضطراب آشنا نیستند. به زبان کودکانه و از راه‌های مختلف، احساسات مختلف انسان را برای او شرح دهید و از او بخواهید رفتار مناسب با آن احساس را انجام دهد. ابتدا خودتان واکنشی نشان دهید تا او بتواند از شما تقلید کند. تا کودک با تقلید از رفتار شما انجام دهد. البته توجه داشته باشید که چگونه الگویی برای او هستید!
تلاش کودک را در تمرین و بازی‌ها تشویق کنیم
با تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس کودک، بخش زیادی از اضطراب او کاهش می‌یابد.
نه گفتن را به کودک بیاموزید
به کودک خود آموزش دهیم که نه بگوید. برای آموزش اینکار می‌توانید بازی نه گفتن را تمرین کنید. با این روش کودک یاد می‌گیرد تمایلات خود را سرکوب نکند.
به کودک خود گوش دهید
هر روز ساعت مشخصی را به کودک خود اختصاص دهید و پای حرف‌های او بنشینید.
بازی نقش و کاهش اضطراب کودک
موقع بازی با کودک نقش خرسی را بازی کنید که ماشینش خراب شده و عصبانی است و به او یاد بدهید که چگونه آرامش خودش را حفظ کند اگر نتوانست شما خودتون این نقش را بازی کنید تا کودک یاد بگیرد.
حباب بازی و کاهش اضطراب
بازی حباب برای بچه‌ها خیلی سرگرم‌کننده است ازکودک بخواهید که حباب بسازد این بازی برای تخلیه نگرانی خیلی مؤثر است.
شناخت و آگاهی از هیجانات مختلف
نام احساسات مختلف از قبیل غم و شادی و ترس و نگرانی و خشم را به کودک آموزش دهید و با کمک هم دلیل این احساس را شناسایی کنید. علائمی که در او ایجاد کرده را هم مشخص کنید. انجام این کار باعث می‌شود فرزندتان علائم مختلف را شناسایی کند.
پیدا کردن راه حل با یکدیگر
وقتی کودک مضطرب است، از کودک بپرسید که وقتی مضطرب و نگران هستی دوست داری من بغلت کنم؟ دلت می‌خواهد چه کاری برایت انجام دهم؟
انجام کارهای هنری
طراحی و رنگ‌آمیزی و نقاشی با شن برای کاهش اضطراب کودک خیلی مفید است. کودک در هنگام این کارهای هنری احساسات خود را تخلیه کرده و این بازی‌های ساده تأثیر زیادی در کاهش اضطراب او دارد.
بازی آزاد
بازی کردن ابزاری شگفت‌انگیز است که باعث میشه کودک بتواند اطراف خود را درک کند و شرایطی پیش بیاید که احساسات خود را ابراز کند.
ایجاد فضایی دور از قضاوت برای بازی کودکان
در بازی کودکان دخالتی نداشته باشید از دور فقط نظاره‌گر باشید. مگر اینکه کودک از شما بخواهد که ملحق شوید ترس‌ها و نگرانی‌ها در بازی آزاد و بدون قاعده امکان ابراز پیدا می‌کند و موجب کاهش اضطراب در کودک می‌شود.
گردآوری و نگارش: زهرا ملکی
اصلاح و ویرایش: آیلی آقائی مقدم
